13 oktober: gebarentaal

De woensdag stond in het teken van doven, gebarentaal en tolken!
Alex is een Ugandese man, die een aantal jaar in de gevangenis heeft gezeten (om een nogal onschuldige reden), en daarna een studie tot Social Worker is gaan volgen. Bij deze studie leren de studenten ook gebarentaal, braille, aangepaste sporten, etc., om meer te weten van verschillende handicaps en te kunnen communiceren met doven die zij in het werkveld tegen kunnen komen.
Alex had van Celesta gehoord dat ik tolk Gebarentaal ben, en hij had voorgesteld ons de universiteit te laten zien.

We zijn met de matatu naar het centrum gegaan. Daar hebben we Alex ontmoet, en zijn we met een andere matatu richting de universiteit gegaan.

De afdeling waar wij moesten zijn (Community and Disabilities Studies), zag er best mooi uit. Het waren open gangen aan de binnenkant van een vierkant, met aan de buitenkant lokalen.

We waren wat later dan gepland. Met matatu's weet je het maar nooit, en we hadden een tijd vastgestaan in het verkeer.
De eerste man stond ons dan ook al op te wachten. Het was Julius, een tolk Gebarentaal en leraar op deze opleiding. Hij vertelde, terwijl we naar zijn kamer liepen dat hij later nog weg zou moeten, want: "I lost my brother this morning". Ik snapte het eerst niet, ik dacht gewoon dat hij kwijt was.... *blunder* Maar inderdaad, zijn oudste broer was diezelfde morgen na 3 weken ziek zijn overleden! Het was de eerste in zijn gezin van 11 kinderen die was overleden. Hij had geen tijd gehad om zijn broer de afgelopen weken nog te zien, het leek eerst wel goed te komen, en toen was het ineens snel slechter geworden. En de familie woont wat verder weg, dus zomaar even tussendoor langsgaan is er niet bij... Zijn broer was 43 geworden.

We hebben leuk met Julius gesproken, over hoe het hier met tolken gaat, over hoe dat in Nederland gaat, etc. De tolken in Uganda moeten ergens in dienst van een organisatie zijn, dat is anders dan in Nederland, waar wij als zelfstandigen werken. Verder werken ze hier ook met een Code of Ethics, is het belangrijk dat tolken er alleen zijn voor het vertalen en niet helpen. etc.
Dat Julius ondanks het verlies van zijn broer, ons heeft willen ontvangen, maakte het gesprek natuurlijk nog meer bijzonder.
We hebben onze gegevens uitgewisseld, zodat we in contact kunnen blijven.
Toen we afscheid van hem namen, gaven we hem nog een kleine bijdrage voor het transport, dat is normaal hier. Zo help je elkaar in moeilijke tijden.

Daarna hebben we een andere docent ontmoet, die o.a. zorgt voor brailleboeken voor blinde studenten op verschillende faculteiten van de universiteiten, en lesgeeft over aangepaste sporten.

Toen werden we bij het hoofd van de faculteit gebracht. Een bevlogen man, die echt met passie sprak over zijn werk, de studenten en hoe belangrijk het is dat deze mensen goed opgeleid zijn. Het is goed om zulke mensen te zien. Het geeft weer zo'n ander beeld dan al die mensen die maar bij hun hutjes of huizen zijn, of uren lopen langs de weg, of gewoon echt niets doen... Er zijn mensen die de ontwikkeling van het land stimuleren en zich er helemaal voor in zetten!

En toen werden we bij een aantal docenten gebracht die echt over gebarentaal gingen, o.a. twee dove docenten! Voor wie het niet weet: gebarentaal is niet internationaal, dus het is voor mij niet zomaar makkelijk om met een Ugandese dove te kunnen communiceren! Maar één op één ging het best goed. Ze gebruiken hier het Amerikaanse alfabet, dat ik ook ken (en heel erg op het Nederlandse alfabet lijkt), dus als je elkaar niet begrijpt, spel je een woord, de ander kan dan het gebaar laten zien, en zo kan je steeds makkelijker met elkaar kunnen communiceren.

Ondertussen werd er door degene die verantwoordelijk is voor de tolkopleiding, een hele leuke horende vrouw die perfect gebarentaal kent, een klas bij elkaar gezet. Het was een eerste jaars klas tolken. Ik denk dat ze precies een jaar bezig waren. En zo belandden we ineens in een soort gastles, waarin ik de gastdocent was!
We begonnen met een rondje waarbij iedereen hun naamgebaar liet zien. Daarna ging een van de studenten een verhaal in gebarentaal vertellen. Ik kon het niet letterlijk, gebaar voor gebaar, volgen, maar de grote lijn kon ik heel goed volgen.
Toen mochten de studenten vragen aan mij stellen. Eerst deden ze dat heel netjes in Ugandese Gebarentaal, maar dat was voor mij heel moeilijk te volgen, dus al gauw waren wij meer aan het praten, en vertaalde het hoofd ons gesprek naar Gebarentaal.
De mannelijke dove docent kon ik trouwens over het algemeen heel goed volgen. Het was een geweldig leuke man, een echte Dove, en een echte docent!
Al met al was dit echt een hele leuke ervaring, om zo iets te kunnen vertellen over hoe het vak er in Nederland uitziet, en ook iets van hun gebarentaal te kunnen leren. Ik heb toch zeker zo'n 20 gebaren geleerd. En als ik meer één-op-één zou hebben gebaard, had ik er zeker nog veel meer hebben geleerd!

Het had ondertussen flink geregend, maar toen wij klaar waren, was het weer droog.
We zijn toen met een boda boda verder gegaan, met z'n tweeen achterop zo'n brommertje, naar een dove vrouw die voorzitter is van een groep van jonge dove vrouwen, die zich inzet voor andere jonge dove vrouwen. We zijn er maar kort geweest, omdat we niet te laat aan de terugreis te beginnen. Maar het was heel interessant om te zien dat zulke groepen dus ook hier van de grond komen, dat mensen zelf opstaan om met empowerment voor dezelfde doelgroep aan de slag te gaan!

We zijn de weg weer afgelopen en hebben de matatu naar het centrum genomen. Aan het begin van het centrum kwamen we in de file. We hebben zo'n 20 minuten op één plek gewacht... Vervolgens moesten we naar het andere taxipark lopen (gek genoeg noemen ze de matatu's in het Engels taxi's), en daar de matatu naar Buziga Road (onze straat) nemen. Deze kwam maar niet, en er stonden heel veel mensen... Er kwamen helemaal geen matatu's, ook niet voor andere bestemmingen, gedurende een half uur of zo. Waarschijnlijk worden ze dan allemaal ergens tegengehouden bij een kruispunt.
Uiteindelijk kwamen er veel matatu's, voor alle bestemmingen, maar het was nog behoorlijk proppen om er in te komen. M'n moeder en Froukje zaten er al in, en ik stoof er als laatste in. Eigenlijk was ie al vol, en officieel moest ik er weer uit, maar ik heb heel stellig gezegd dat ik dat niet ging doen, omdat ik pas een week in Uganda was en niet zelfstandig wilde reizen, en toen lieten ze me er toch maar in zitten.
We kwamen weer vast te staan in het verkeer, en dan sta je dus rustig ruim een half uur stil op één plek. En dan moet elke matatu weer z'n eigen plekje vinden, dus gaan ze als mieren proberen allemaal hun eigen matatu voor een andere te persen, rijen dik. Het ziet er allemaal heel eng uit, maar het gaat allemaal goed...
Al met al hebben we er 3,5 uur over gedaan voor we thuis waren! Om 21:00 uur waren we eindelijk thuis...