Een goed begin!

De eerste dagen in Uganda zijn voorbij: de hoogste tijd om een verslagje te schrijven!
Tot nu toe gaat alles goed; deze eerste dagen zijn heel bijzonder, omdat nu gebeurt waar ik zo lang naar uitgekeken heb.

Op woensdagochtend zijn m’n vader en ik door m’n broer naar Schiphol gebracht. Het was spannend of we al onze bagage ook daadwerkelijk mee mochten nemen, want we hadden een paar kilo overgewicht. We hebben uitgelegd dat dat kwam vanwege alle kerstkaarten en zeepjes die we mee hebben voor de gevangenen, en gelukkig waren ze vriendelijk en mocht alles zonder extra kosten mee!
De vlucht verliep goed, in Istanbul nog even genoten van de Starbucks, en daarna de lange vlucht naar Entebbe (via Kigali, Rwanda) gemaakt. Helaas lukte het me ook dit keer niet om te slapen, maar verder was het allemaal oke.

Op Entebbe zijn we opgehaald door de taxi, en uiteindelijk waren we donderdagochtend 5 dec om 6:00 uur in ons appartement. We waren blij dat we in hetzelfde appartement terecht konden waar m’n ouders hebben gewoond, dat is allemaal bekend en voelt als thuiskomen.
We hebben een paar uurtjes geslapen en vervolgens onze spullen uitgepakt. Toen kon het leven in Uganda dan echt beginnen!

We zijn met de matatu (klein busje, de vorm van openbaar vervoer die we hier veel gebruiken) naar de stad gegaan. Omdat we geen eten in huis hadden, zijn we eerst naar ons favoriete restaurantje gegaan voor een lunch.
Daarna zijn we langs een bijzondere vriendin gegaan. Rose verkoopt kranten en airtime (beltegoed) aan de straat, en heeft ooit kleding cadeau gedaan voor de gevangenen. Iemand die eigenlijk niet genoeg verdient om zelf fatsoenlijk van te leven, en toch geeft aan anderen. Helaas is ze laatst zelf opgepakt en heeft ze vijf weken in de gevangenis gezeten; een kwestie van corruptie. Toch straalt deze vrouw en is ze vol positiviteit. Ze gelooft dat God ook deze situatie gebruikt, en dat God hoe dan ook voor haar zorgt. Het is voor ons een zegen haar te kennen.

Daarna zijn we bij de Ugandan Prison Service geweest, om allerlei officiële mensen te ontmoeten en onze ‘permission letters’ te krijgen. Intussen was een goede vriend van me, Jonathan, onderweg naar de stad om ons te ontmoeten. Uiteindelijk hebben we elkaar bij UPS ontmoet. Het was een bijzonder weerzien; we hebben vaak gechat, regelmatig gebeld en nu dus eindelijk elkaar weer gezien!
Toen we weg zouden gaan bij UPS, begon het te hozen. Dat is het Ugandese leven, waarom mensen ook vaak te laat zijn… Want daar stonden we dan, een half uur of langer te schuilen… Ondertussen kwam wel de hoogste baas, Byabashaija, een soort staatssecretaris, net aan, dus m’n vader kon hem nog even gedag zeggen.

Daarna ging onze tijd op aan geld wisselen bij de bank, uit eten met Jonathan (even niet koken is wel prettig de eerste dag), boodschappen doen, wachten tot er na drie kwartier of zo eindelijk eens een busje komt… en uiteindelijk om 21:30 uur weer thuis zijn. Ben maar snel naar bed gegaan voor een goede nachtrust.

Vandaag, 6 december, was een dag die heel erg bijzonder voor me was! We zijn naar de gevangenis geweest waar ik twee penvrienden heb. Het is bijzonder om vrienden terug te zien die hier buiten de gevangenis leven, maar hen kan ik bellen als ik dat wil, ik kan met ze chatten, etc. Met mijn vrienden in de gevangenis is dat natuurlijk anders. Het duurt soms weken tot je een reactie hebt op je brief, ook omdat de brieven eerst via de censuur moeten en dat nu eenmaal tijd kost. En even bellen is er natuurlijk ook niet bij.

We zijn vanmorgen nog even naar UPS geweest om een afspraak te plannen met iemand die veel weet en invloed heeft op het gebied van ‘correctional services’. Hoe zorg je dat iemand niet alleen in de gevangenis zit als straf, maar ook iets mee krijgt om het daarna beter te hebben buiten de gevangenis? Dat is waar ook Uganda uiteindelijk naar toe wil. Donderdag gaan we daarover in gesprek, ik ben erg benieuwd!

Daarna zijn we naar Luzira geweest. Eerst met de OC (officer in charge, directeur) van de grote gevangenis (Upper) gepraat, en vervolgens met de OC van Condemned (terdoodveroordeelden). We hebben goede berichten gehoord, over de processen van de terdoodveroordeelden die soms positief zijn gewijzigd in tijdgebonden straffen. Maar toch ook het trieste nieuws van Upper dat er 6x teveel gevangenen in Upper zitten. ‘Congestion’ is het meest gehoorde woord. Het is zo triest, het leven is er zo zwaar. Overigens doen wij geen projecten in deze gevangenis, er zijn daar andere organisaties actief.

Na het laatste gesprek stonden we te praten met een gevangene die we kennen, die aan ‘onze’ kant van het gaas stond. En vervolgens keek ik naar het gaas, waar mensen normaal hun bezoek kunnen spreken, ik zag er een kleinere jongeman staan, zijn glimlach werd groter en toen was t “Famke”. Dus daar stond ik, m’n eerste ervaring hoe het is om met iemand te praten via zo’n dubbel gaas. Aan de ene kant is er afstand, aan de andere kant… als je negen maanden met iemand geschreven hebt, en je ziet iemand dan, dan is het alsof dat gaas wegvalt. Oke, je ziet meer donkerbruin gaas dan die andere persoon, maar zo’n gaasje is een stuk minder dan duizenden kilometers en brieven die gecensureerd worden. Maar al snel kwam het moment dat we ook naar binnen konden stappen, dus volgden de hugs en hebben we nog een hele tijd kunnen praten. Maandag gaat hij terug naar de rechtbank en hoort hij wat zijn nieuwe vonnis wordt. Ik bid dat het een tijdgebonden straf zal zijn, zodat hij hoop zal hebben voor de dag dat hij buiten staat. Al met al was het bijzonder om hem zo te spreken, ook gewoon te kunnen lachen met hem en andere jongens. Ik herinner me nog zo dat ik het de eerste keer, in 2010, zo spannend vond om naar de terdoodveroordeelden te gaan! Nu voel ik me er prima op m’n gemak en ben ik zo blij dat ik voor deze vriend een beetje licht mag zijn, een beetje aandacht mag geven zodat hij niet op zal geven. Hij is nu 26 jaar, hij heeft nog een heel leven voor zich!

Inmiddels was ook een van onze vrienden van buiten de gevangenis gearriveerd. Alex Afayo werkt voor een andere organisatie, Product of Prison (POP), via wie ik ook mijn brieven schrijf. Met Alex heb ik de afgelopen maanden ook regelmatig gechat, het was natuurlijk super om hem weer te zien.
Alex bleef nog een tijd in Condemned, en wij zijn naar Upper gegaan (deze twee zitten op hetzelfde terrein, de hoofdingang is hetzelfde) om onze andere vriend te ontmoeten. Hij wist dat we een dezer dagen naar Uganda zouden komen, maar niet precies wanneer. Dus uiteindelijk was het een grote verrassing om ons te ontmoeten! Deze man komt van ‘onze’ gevangenis Kigo, maar is sinds een paar maanden overgeplaatst naar Upper. Ik vind het jammer dat we hem niet in Kigo zien, maar het was super goed om hem toch te ontmoeten! Ook met hem geldt: 9 maanden brieven schrijven, veel weten over elkaars leven inmiddels, en nu eindelijk even face-to-face kunnen praten en iets kunnen delen over onze zorgen, blijdschap en hoop. Ik zal hem in de komende weken vaker zien, daar zie ik nu al naar uit.
Daarnaast kwamen ook anderen die mijn vader kenden nog langs om over van alles te praten. Soms is het moeilijk om te geloven dat je in een gevangenis bent. Als je deze mensen ontmoet, dan zie je geen gevangenen, dan zie je mensen. Mensen met wie je grapjes kan maken, met wie je serieuze dingen kunt bespreken, mensen die volwaardig mens zijn maar leven in de moeilijkste omstandigheden en afhankelijk zijn van hulp van buitenaf. Hulp willen bieden aan zulke mensen is niet moeilijk; het enige moeilijke is dat je niet alles kan doen!

Na ons bezoek in Upper te hebben afgerond, zijn we nog naar Murchison Bay gelopen, een andere gevangenis op dezelfde heuvel, om een paar bekenden te groeten. Daar kwamen we totaal onverwacht een bekende uit Kigo tegen; het oude mannetje waar m’n vader altijd een speciale band heeft gehad. We hebben hem maar kort gesproken, maar hopelijk heeft hij het daar ook goed.
We hebben nog wat gedronken, ballonnen uitgedeeld aan wat kinderen en de bevriende man (die in de gevangenis werkt) les gegeven hoe je een ballon opblaast!

Vervolgens zijn we terug naar het centrum gegaan, naar hetzelfde restaurantje (samen met Alex), hebben we boodschappen gedaan en zijn we naar huis gegaan. In Uganda eten we minder dan in Nederland, dus de omelet met een boterham in het restaurantje was alweer genoeg voor ons. Morgen moet ik toch echt maar eens gaan koken!

Al met al was het een hele bijzondere start van deze reis. Vooral vandaag; ik heb steeds gehoopt, en ook wel een beetje verwacht, dat ik deze jongens in enige vrijheid (gewoon face-to-face en niet via een gaas) zou kunnen ontmoeten. Maar toch was er altijd de reserve: houd er rekening mee dat het ook mis kan gaan. Maar het ging niet mis, ik heb ze ontmoet en gesproken. Deze dag zal ik niet meer vergeten!

Het is een lang verhaal geworden. Ik moet toch maar proberen in het vervolg iets korter te zijn misschien, maar ja, er is ook veel te beleven! Het is maar goed dat ik zondagmiddag aan het zwembad lig, wellicht houdt dat het volgende verhaal wat korter. ;-)
Morgen gaan we naar Kigo, dat wordt vast ook een bijzondere dag. Daar zal ik vaak zijn de komende weken. Ik zie er naar uit! Maar eerst maar weer eens een goede nachtrust hebben, morgenochtend hardlopen (als er niet net zo’n hoosbui is als vanmorgen) en dan op de bodaboda (brommertje) naar ‘onze’ gevangenis!