6 t/m 17 januari: De laatste weken
Door: Famke Wildeman
Blijf op de hoogte en volg Famke
24 Januari 2014 | Oeganda, Kampala
Ik ben inmiddels alweer een weekje thuis, dus nu maar eens m'n laatste verslag schrijven voor het er niet meer van komt.
M'n vorige verslag liep t/m zondag 5 januari. Op maandag 6 januari zijn we in Kigo geweest. Ik kan niet meer achterhalen of we wat speciaals hebben gedaan. ;-) In elk geval ben ik weer aan de slag geweest met de jongens van de bibliotheek, zodat zij weer weten wat ze kunnen doen tijdens mijn afwezigheid.
Voor 7 en 8 januari hebben we ons bezoek aan Kasese / Ruimi gepland. In Ruimi (een klein stadje in het westen van Uganda) is een farm prison. We kennen daar een medewerker, een neef van Julius, die ons heeft uitgenodigd. We willen graag zien wat ze daar doen op het gebied van de voedselvoorziening, een terrein dat bij ons in de gevangenis nog verbetering behoeft.
Op dinsdag 7 jan nemen we de bus. Het is een lange rit van zo'n 7 uur. Rond 17:30 uur zijn we eindelijk in Kasese. Dat is zo'n 30 km verder dan Ruimi. Kasese is iets groter en heeft hotels waar wij prettig kunnen verblijven. Hotels buiten de hoofdstad zijn meestal goed te betalen, weet ik nog wel. Zo ook hier, voor zo'n 12,50 euro hebben we een kamer met ontbijt. Tja, hier zouden we het een hotel met weinig kwaliteit vinden, maar voor Uganda is t prima.
Als we ingecheckt hebben, inmiddels begeleid door Emma, de neef van Julius, krijgen we van hem een rondleiding door het stadje. Het is een leuk stadje, waar ze duidelijk aan het opknappen zijn. Veel gebouwen zijn mooi geverfd.
Daarna eten we in het hotelrestaurant, en gaan we op tijd naar bed.
De volgende ochtend worden we opgehaald door Emma en de directeur van de gevangenis. Met de auto rijden we naar de gevangenis, wat een luxe! Daar volgt een fantastische rondleiding. Het is een gevangenis met een enorm groot landbouwterrein. Er wordt veel maïs verbouwd, en daarnaast nog allerlei andere gewassen. De directeur heeft het hier heel goed voor elkaar, alles ziet er super goed georganiseerd uit. We zijn erg onder de indruk.
Als we denken weer weg te gaan, blijkt er ook nog een heerlijke lunch voorbereid. Het is hier gebruikelijk om een warme maaltijd als lunch te hebben. Dus worden we verwend met kip en vlees, rijst en aardappels, greens (soort spinazie) en andere dingen. Met watermeloen, mango's en ananas toe (waarvan ik alleen de meloen eet).
We krijgen nog een grote (en zware) zak mango's mee en vertrekken dan. Aan de hoofdweg wachten we op de bus. Die komt ongeveer een uur later. Ondertussen valt er genoeg te beleven. Er hangen veel mensen rond het dorpscentrum, en er komt iemand langs om wat trucjes te doen om hen te vermaken. Als dank geven mensen een beetje geld. Verder komen er steeds matatu's langs, waar dan iedereen naar toe rent om iets te verkopen. En natuurlijk zijn wij ook een bezienswaardigheid; de foto's va Nederland worden weer uitgebreid bekeken. Andersom vind ik het wel weer erg leuk om een jongen met een shirt van Van Persie te zien. Die is in Uganda erg populair.
Rond half 4 komt de bus en gaan we het hele eind weer terug. Het is een mooie reis geweest. Hier in het westen zijn bergen, de Rwenzori Mountains. Daarnaast is het allemaal erg groen, zo mooi en zo anders dan Kampala. Maar ik houd van allebei, zowel de mooie natuur en het leven buiten de stad, als het levendige, de drukte en chaos in Kampala.
We hebben geluk, in Kampala staat er nog een matatu voor ons klaar dat naar ons huis gaat. Het is wel een eindje lopen naar het busstation, m'n vader tilt zich een breuk aan de mango's en ik sjouw naast m'n eigen tas ook die van m'n vader. Maar al met al hebben we een voorspoedige reis en rond 22:30 uur komen we thuis aan.
Op donderdag 9 februari zijn we ook in Kigo geweest. Voor die tijd gaan we de stad in, waarbij we ook een gitaar kopen. Eenmaal in de gevangenis maken we de mensen blij met de gitaar. M’n vader begint een gesprek met de jongens over ‘ownership’. We willen ze graag verantwoordelijkheid bijbrengen. Hoe zorg je dat alles ook netjes blijft, dat niks kapot gaat? Het is belangrijk dat er mensen verantwoordelijk zijn en zich verantwoordelijk voelen voor elk onderdeel van de gevangenis. De muziek is daarvoor nu een mooi voorbeeld.
Na een tijdje ga ik naar het studiecentrum. Er is nog genoeg te doen in de bibliotheek. Ik bekijk wat er de afgelopen dagen gedaan is en ben blij verrast met hun vooruitgang. Dan zie ik dat het toch moeilijker voor ze is om de juiste achternaam van de schrijver te ontdekken. Daarvan moeten de eerste drie letters op t kaartje komen, om straks de boeken te kunnen alfabetiseren. In Uganda gebruiken ze vaak de achternaam eerst (dus Wildeman Famke) en daarbij zijn sommige namen voor hen onbekend. Maar na nog een uitleg is het duidelijk voor ze en herstellen ze wat er niet goed is. Zo kunnen ze weer op de goede weg verder.
Met één gevangene praat ik een tijdje. Ik wil graag zijn verhaal eens horen. Hij heeft me verteld dat hij in de gevangenis echt tot geloof is gekomen, en ik ben benieuwd hoe dat zit. Al met al heb ik een lang gesprek met hem. Deels over zijn achtergrond, over hoe hij jarenlang van stelen heeft geleefd en hoe dat dan is. Als je dat doet, besef je dan dat het niet goed is? Ja, dat besef je wel, en hij wist heel goed dat hij niet over een grens wilde gaan en iemand wilde doden. Dat is dan gelukkig ook nooit gebeurd. Nu in de gevangenis is hij een van de meest actieve en goedgeorganiseerde personen hier. En hij heeft veel goede inzichten. Ik kan nog veel van hem leren. Ik praat met hem over toekomstige projecten, over wat ik zou kunnen doen als ik een volgende keer weer terug zou komen. Hij doet de suggestie van een boekenclub, en meteen ben ik enthousiast. Op dat moment gaat de knop voor mij definitief om. Ik wist wel dat ik terug wilde komen, maar had nog geen idee wat ik dan zou willen doen. Nu hoor ik zijn ideeën en weet ik dat er nog genoeg mooie projecten te doen zijn waarmee we een verschil kunnen maken! Projecten die bij mij passen, waar ik meteen allerlei ideeën bij heb. Het lijkt me fantastisch! Nu weet ik zeker dat ik terug wil komen.
Dan is het weer vrijdag en gaan we naar Luzira. Het is tijd om Jonathan te introduceren. Omdat we eerst nog de permission letter moeten ophalen en o.a. een gitaar moeten kopen, zijn we wat later in de gevangenis. Ik heb het al doorgegeven aan de bevriende bewaker, en ze blijken inderdaad voorbereid op onze komst.
Als we er zijn, begint er weer een kerkdienst. Ik maak me zorgen, dit gaat toch geen uren duren? Maar nee, ze zingen een paar liederen en daarna worden wij geacht iets te zeggen. Jonathan wordt gezien als pastor (wat hij ontkracht), maar houdt vervolgens wel een motiverend christelijk verhaal. Vervolgens spreekt m'n vader over vier belangrijke factoren om uit de gevangenis te blijven: werk, een huis, goede vrienden en een betekenisvol leven. Tenslotte ben ik aan de beurt. Ik houd het kort, ik ben gekomen om te zingen en dat gaan we dan ook doen. Het koortje van mijn vriend daar heeft de liederen die ik vorige week had aangeleerd herhaald, en dus konden we ze nu als een soort optreden zingen. Het was erg leuk en het gaf voldoening dat ik daadwerkelijk iets had kunnen aanleren dat ook blijvend is.
De gitaar die we gekocht hebben, is voor deze gevangenis, en ze zijn er erg blij mee.
Na nog wat praten en een paar spulletjes geven (waaronder foto's van mijn leefomgeving, de foto's die al door veel mensen bekeken zijn, maar die gevraagd waren door de vriend die van de terdoodveroordeelden naar de algemene gevangenis is overgeplaatst) verlaten we deze gevangenis.
We lopen om de gevangenis heen en komen bij een volgende gevangenis, Murchison Bay Prison. Daar gaan we geld brengen voor de kasten die gemaakt gaan worden. Deze gevangenis heeft een hele goede houtbewerkingswerkplaats en metaalwerkplaats en hier maken ze veel van de meubels die we voor Kigo bestellen. Nu zijn er kasten nodig, om de schoolboeken straks netjes achter slot en grendel te kunnen bewaren.
Voor we naar de werkplaatsen lopen, kopen we nog even een chapati (soort pannenkoek). Die maken ze ook hier in de gevangenis en zo verdienen ze hier nog een centje bij.
De man van de houtbewerking is er niet, degene van de metaalbewerking wel en met hem gaan we buiten de gevangenis nog even naar de kantine voor een drankje. Al snel heb ik drie kleine schattige meisjes aan m'n hand. Geen idee waarom, maar t is wel erg leuk! We kopen voor alle kinderen die er inmiddels zijn een snoepje.
We vertrekken weer richting de stad, kopen nog wat spulletjes en gaan ergens een simpel hapje eten. Daarna ga ik met Jonathan mee naar huis. Ik ben pas één keer bij hem geweest en vind t wel leuk om nog een keer in zijn leefomgeving te zijn.
Op zaterdag heeft m'n vader een gesprek met de directeur van Kigo. Oorspronkelijk was de bedoeling dat ik ook bij dat gesprek zou zijn, maar het lukt uiteindelijk niet. Ik wil heel graag ook nog naar een grote markt, de tijd is gewoon te kort. Een beetje tijd voor weekend moet ook kunnen op z'n tijd.
Jonathan en ik starten de dag rustig. Hij haalt een rolex (een chapati met gebakken ei ertussen) en waarschuwt z'n vriend Benson dat ik er ben. Als die nog niet richting ons 'huis' komt, gaan we maar eerst bij hem op bezoek. Ondertussen kopen we melk voor de thee. Afrikaanse thee, dat is gekookte melk in plaats van water, met een theezakje en bij voorkeur veel suiker.
Benson komt mee naar ons huis en we hebben leuke gesprekken. Dan gaan we (zonder Benson) naar de stad. Tijd om eindelijk naar de grote markt, Owino market, te gaan. In de nacht dat wij aankwamen in Uganda, is deze markt grotendeels verbrand. Nu is daar niks meer van te zien, althans niet in het deel waar wij komen. Eerst regent het en we wachten tot dat over is. Dan gaan we er naar toe en kopen heel wat kleren, zowel voor mezelf als voor Jonathan. Al met al koop ik 6 rokken en 6 shirts, voor in totaal zo'n 40 euro. Deze zomer hoef ik geen nieuwe kleding meer! :-)
Dan gaan we langs bij een andere vriend van Jonathan, Ronald. Hij heeft een klein winkeltje en we gaan met hem praten hoe hij zoiets heeft aangepakt. Jonathan zou ook wel zoiets willen starten, het geeft meer garantie op inkomen dan zijn huidige werk. Al met al is het erg leuk om te zien. Het komt er op neer dat je een startkapitaal nodig hebt omdat je een paar maanden huur vooruit moet betalen en spulletjes voor in je winkeltje. Het is duidelijk dat Ronald het allemaal goed voor elkaar heeft; er komt elke paar minuten wel iemand iets kopen. Verder is t bijvoorbeeld apart dat de verse melk achter het huis wordt gekookt. Dat is omdat de elektriciteit tijdelijk is uitgevallen. Zo bederft de melk minder snel. Ronald blijkt ons ook nog te verrassen op een heerlijke maaltijd van rijst met vlees en groenten. Wat een luxe toch weer!
Dan vertrekken we richting ons huis. M'n vader is inmiddels geïnformeerd dat ie zelf voor z'n eten moet zorgen. ;-)
De volgende dag is het weer zondag. Van naar de kerk gaan komt helaas niks meer, maar een rustdag is het zeker. Jonathan en ik gaan weer lekker naar het zwembad.
Ondanks twee keer insmeren, verbrand ik toch weer een beetje. Met het water erbij is die zon toch een stuk heftiger dan andere dagen.
Aan het eind van de middag ga ik met Jonathan richting de stad. Hij gaat naar huis, ik ga uit eten met Julius. Hij zal de komende week buiten Kampala zijn, dus hebben we vrij plotseling afgesproken om nog ergens te gaan eten om gedag te zeggen. Het wordt een leuk etentje waarin hij veel vertelt over het dovenonderwijs en onderwijs in het algemeen. Ik heb nu extra veel zin om bij een volgend bezoek aan Uganda eindelijk eens een dovenschool te zien. Dat is er nog niet van gekomen!
Dan begint de laatste week. Op maandag en dinsdag gaan we naar Kigo. Voor m’n gevoel is er nog zoveel dat ik die jongens van de bibliotheek wil meegeven. Maar tegelijkertijd ben ik ook zo trots op ze. Ze hebben zo goed werk gedaan, ze hebben steeds beter begrepen hoe we dingen hebben aangepakt, ze hebben goed meegedacht en maken er echt iets moois van! Het is ook leuk om te zien dat er anderen zijn die ook meehelpen. Er wordt door iedereen gevoeld dat ze met iets leuks en waardevols bezig zijn. Ik geniet volop.
Maandagmiddag ga ik ook met Jonathan post bezorgen. Er is een gevangene die een paar brieven heeft geschreven. Deze blijken niet gewoon op de post te kunnen, want de adressering is iets als “achter de benzinepomp bij die rotonde, en dan vragen naar mevrouw blabla”. Het is een hele speurtocht en alles gaat in Luganda, de plaatselijke taal. Het is wel grappig om het van een afstandje te observeren, want de een wijst de ene kant uit, en de ander precies het tegenovergestelde. En hoe langer er gepraat wordt, hoe meer mensen erbij komen om ook mee te denken. Maar uiteindelijk lukt het ons de brieven te bezorgen en ik heb weer wat meer gezien van de plaatselijke achteraf-plekjes in de stad.
Dinsdagavond gaan we eten met Celesta. Zij is de oprichter van Product of Prison en woont in Kampala. Ze heeft ooit bij mijn ouders in huis gewoond, in 2010, en heeft ook een NGO opgericht om mensen in de gevangenis te helpen. Via Product of Prison kan ik ook met mijn vrienden in Luzira schrijven.
Ze was met kerstmis in Nederland, maar is nu weer terug in Kampala. Het is erg leuk om haar weer te zien. We eten gezellig met elkaar in een Italiaans restaurant.
Die dag hebben we ook even bij onze postbus gekeken. En daar is zowaar een kerstkaartvoor mij, van een groep mensen uit m’n kerk. Wat een leuke verrassing!
Op woensdag gaan we naar Luzira, afscheid nemen van mijn twee vrienden daar. Het zijn de eersten van wie ik afscheid neem. Nu is de tijd in Uganda toch echt bijna voorbij. Maar ik weet dat ik hen terug zal zien, ik weet dat ik terug zal komen. En tot die tijd zullen we met elkaar schrijven. Het valt niet altijd mee, want elke brief die je schrijft, wordt gecensureerd. Niet dat er daadwerkelijk iets veranderd wordt, maar je weet dat alles ook door anderen gelezen wordt. Dat is een raar idee en maakt het contact anders dan anders. Maar het is al bijzonder dat het zo wel mogelijk is, en ik hoop dan ook dat ik deze jongens kan blijven ondersteunen, alle jaren die ze nog in de gevangenis zullen zijn.
Die dag nemen we ook afscheid van airtime-Rose, de vrouw die beltegoed verkoopt en onze vriendin is. Haar nabije toekomst is onzeker: het gebouw waar zij voor zit om te verkopen, is in handen van een andere overheidsinstelling gegaan, en die staan haar waarschijnlijk niet toe om daar te zitten. Waar zal ze dan naar toe moeten? Ze vindt vast een weg! Wat een hartelijke, super lieve en super gelovige vrouw.
Jonathan en ik gaan daarna onze eigen weg, los van m’n vader. We moeten nog langs t hoofdkantoor van Forever Living, de producten die Jonathan verkoopt. Daar kopen we wat dingen en lopen we Benson en een oudere man tegen het lijf. Ze wachten tot we klaar zijn, en nodigen ons uit met hen mee te rijden. De man heeft een auto. Als ze vragen wat we gaan doen, vertellen we nog langs een art&craft-market te willen. Ik wil nog steeds een paar souvenirs kopen. De man heeft blijkbaar tijd (ik denk nog altijd Nederlands: heeft ie geen andere plannen dan, dit kost hem toch allemaal tijd??) en bij een leuk winkeltje koop ik alles wat ik wil hebben (en meer ;-) ).
Vervolgens zet de man ons af in de stad. Ik nodig Benson uit bij ons te komen eten, en uiteindelijk ben ik heerlijk aan het kokkerellen voor drie mannen. De pasta bolognaise smaakt iedereen goed. Toch leuk dat het na een paar weken Uganda gelukt is om fatsoenlijke maaltijden te koken, met deze pannen met dunne bodems en ‘maar’ twee pitjes. Voor mijn volgende reis overweeg ik een wok mee te nemen, dat gaat toch een stuk makkelijker!
En dan is het toch echt donderdag, onze laatste dag! We beginnen de dag thuis, met inpakken. Onze spullen die we in het appartement gebruiken, slaan we op in Kigo. Dus alles moet uitgezocht en ingepakt.
Dan vertrekken we voor de laatste keer. In Kigo aangekomen zeg ik eerst de directeur gedag. Hij is heel positief over mijn aanwezigheid de afgelopen weken en zegt dat ik zeker weer welkom ben om terug te komen. Graag!
Dan is het tijd om binnen afscheid te nemen. In de bibliotheek doen we nog de laatste dingen. M’n werk is niet helemaal afgekomen, maar ik weet dat ze het gaan redden zonder mij. Nu maar hopen dat het niet te lang zal duren tot de boeken daadwerkelijk geleend kunnen gaan worden. Dan is het project echt geslaagd.
Het meeste werk is in elk geval klaar. De boeken zijn allemaal gestempeld en gelabeld. De bordjes voor op de kasten zijn ook klaar. Nu zijn er nog meer punaises nodig om de bordjes op de kasten te bevestigen. En in de stempels moet het registratienummer geschreven worden. Dat zal nog wel even wat uren werk zijn. De regels zijn gemaakt, die moeten nog opgehangen worden. Dan de boeken daadwerkelijk bij de juiste categorieën zetten en dan kan het lenen toch echt gaan beginnen! Ik ben heel benieuwd hoe het zal gaan en hoop er op afstand iets van mee te krijgen. Gelukkig hebben we nu Jonathan bij Second Chance Support; hij kan tussendoor eens kijken hoe het verloopt.
Verder is het vooral overal gedag zeggen. Voor de jongens met wie ik gewerkt heb, heb ik nog een kaartje om ze te bedanken. Daarnaast is het gewoon even langsgaan bij iedereen die ik ken. Een enkeling zal ik niet meer terugzien binnen de muren van Kigo. Wie weet de volgende keer in de stad? De meesten zullen er nog wel zijn, en anderen weten het niet. Het grootste deel van de mensen is immers in voorarrest (975 van de 1290), anderen hopen ooit aan de beurt te komen voor hoger beroep. Al met al is het een goed afscheid, ook omdat ik weet dat ik wel weer terug zal komen. Dat maakt het afscheid niet zo zwaar.
Als we terug willen gaan, hebben we gedoe met de matatu-chauffeur, en we besluiten een taxi te laten komen. Jonathan is ziek geworden, dus ook voor hem is het lekker om rustig in een taxi te kunnen zitten ipv in een overvolle matatu.
Thuisgekomen pakken we onze spullen deels in. Het is dit keer weer sorteren: wat hoeft er niet mee naar huis en geven we aan Jonathan mee? Overgebleven etenswaren en dat soort spullen allemaal. Hij vertrekt met drie volle plastic tassen. We lopen met elkaar de heuvel af en gaan eten bij Miki’s. Daar waren we dit keer nog niet geweest, en ze blijken lekkere pizza’s te hebben. Mjammie, lekker afscheidsmaal.
Vanaf daar vertrekt Jonathan naar huis. Wij lopen de heuvel weer op, ik pak m’n laatste spullen en heb dan nog even tijd om te slapen. Ik ben inmiddels behoorlijk moe.
Om half twaalf sta ik weer op, douche nog even en pak de laatste dingen in m’n handbagage. En dan gaan we voor het laatst de trappen af en net na middernacht vertrekken we richting het vliegveld. Onderweg slapen m’n vader en ik allebei nog wat.
Het nadeel van onze vlucht is dat je midden in de nacht op het vliegveld zit te wachten. Ik slaap daar niet echt, dus je maakt een behoorlijk gebroken nacht. Om 5:10 uur vertrekt ons vliegtuig. Gelukkig lukt het me dit keer, anders dan vorig jaar februari, wel om in het vliegtuig nog een paar uur te slapen.
Aan het eind van de ochtend zijn we in Istanbul, daar moeten we vier uur wachten. We hebben afgesproken de administratie te doen. Ik heb alle financiën bijgehouden in een schriftje, nu zetten we alles in de computer, compleet met codes voor een toedeling van de kosten. We hebben onze tijd hard nodig, maar uiteindelijk zit alles er in. Dat is dan mooi afgerond, anders blijft dat ook maar weer liggen als het leven in Nederland weer volop bezig is.
’s Middags vliegen we door naar Schiphol en rond 17:15 uur landen we. Daar haalt m’n broertje ons op. Nog even langs de Starbucks (voor mij met grote koek, dat is genoeg als avondeten na alle maaltijden in het vliegveld en in Istanbul) en dan op naar huis.
Thuis valt het ‘landen’ me allemaal heel erg mee. Ik kijk met heel veel plezier terug op alles wat ik heb beleefd! En tegelijkertijd is het goed om weer in Nederland te zijn. Het is fijn om hier weer mensen terug te zien, het is leuk om weer te tolken. En ondertussen droom ik alweer van m’n volgende reis naar Uganda. Want dat weet ik ook, ik wil heel graag weer terug!
Het zijn lange verslagen geworden. Ik heb heel veel en ook veel afwisselende dingen gedaan. En dan heb ik nog zoveel kleinere dingen niet verteld. Misschien ga ik bij mijn volgende reis niet meer zoveel schrijven wat ik doe, maar alleen maar juist die speciale dingetjes benoemen.
Uganda is een prachtig land, waar alles anders is dan hier in Nederland. De mensen, de natuur, de chaos in de stad. Sommige dingen zijn er slechter, andere dingen zijn er beter. Ik vind het er in elk geval heerlijk, als afwisseling met Nederland. Een prima combi!
Bedankt voor het lezen van mijn verslagen, ook als je misschien niet alles hebt gelezen. Ik vind het fijn dat jullie met mij hebben meegeleefd! En natuurlijk houd ik jullie op de hoogte als m’n volgende reis gepland staat. Wordt vervolgd. ;-)
Blijf tot die tijd op de hoogte via Facebook: Second Chance Support. Daar vind je ook veel foto’s van onze reis.
M'n vorige verslag liep t/m zondag 5 januari. Op maandag 6 januari zijn we in Kigo geweest. Ik kan niet meer achterhalen of we wat speciaals hebben gedaan. ;-) In elk geval ben ik weer aan de slag geweest met de jongens van de bibliotheek, zodat zij weer weten wat ze kunnen doen tijdens mijn afwezigheid.
Voor 7 en 8 januari hebben we ons bezoek aan Kasese / Ruimi gepland. In Ruimi (een klein stadje in het westen van Uganda) is een farm prison. We kennen daar een medewerker, een neef van Julius, die ons heeft uitgenodigd. We willen graag zien wat ze daar doen op het gebied van de voedselvoorziening, een terrein dat bij ons in de gevangenis nog verbetering behoeft.
Op dinsdag 7 jan nemen we de bus. Het is een lange rit van zo'n 7 uur. Rond 17:30 uur zijn we eindelijk in Kasese. Dat is zo'n 30 km verder dan Ruimi. Kasese is iets groter en heeft hotels waar wij prettig kunnen verblijven. Hotels buiten de hoofdstad zijn meestal goed te betalen, weet ik nog wel. Zo ook hier, voor zo'n 12,50 euro hebben we een kamer met ontbijt. Tja, hier zouden we het een hotel met weinig kwaliteit vinden, maar voor Uganda is t prima.
Als we ingecheckt hebben, inmiddels begeleid door Emma, de neef van Julius, krijgen we van hem een rondleiding door het stadje. Het is een leuk stadje, waar ze duidelijk aan het opknappen zijn. Veel gebouwen zijn mooi geverfd.
Daarna eten we in het hotelrestaurant, en gaan we op tijd naar bed.
De volgende ochtend worden we opgehaald door Emma en de directeur van de gevangenis. Met de auto rijden we naar de gevangenis, wat een luxe! Daar volgt een fantastische rondleiding. Het is een gevangenis met een enorm groot landbouwterrein. Er wordt veel maïs verbouwd, en daarnaast nog allerlei andere gewassen. De directeur heeft het hier heel goed voor elkaar, alles ziet er super goed georganiseerd uit. We zijn erg onder de indruk.
Als we denken weer weg te gaan, blijkt er ook nog een heerlijke lunch voorbereid. Het is hier gebruikelijk om een warme maaltijd als lunch te hebben. Dus worden we verwend met kip en vlees, rijst en aardappels, greens (soort spinazie) en andere dingen. Met watermeloen, mango's en ananas toe (waarvan ik alleen de meloen eet).
We krijgen nog een grote (en zware) zak mango's mee en vertrekken dan. Aan de hoofdweg wachten we op de bus. Die komt ongeveer een uur later. Ondertussen valt er genoeg te beleven. Er hangen veel mensen rond het dorpscentrum, en er komt iemand langs om wat trucjes te doen om hen te vermaken. Als dank geven mensen een beetje geld. Verder komen er steeds matatu's langs, waar dan iedereen naar toe rent om iets te verkopen. En natuurlijk zijn wij ook een bezienswaardigheid; de foto's va Nederland worden weer uitgebreid bekeken. Andersom vind ik het wel weer erg leuk om een jongen met een shirt van Van Persie te zien. Die is in Uganda erg populair.
Rond half 4 komt de bus en gaan we het hele eind weer terug. Het is een mooie reis geweest. Hier in het westen zijn bergen, de Rwenzori Mountains. Daarnaast is het allemaal erg groen, zo mooi en zo anders dan Kampala. Maar ik houd van allebei, zowel de mooie natuur en het leven buiten de stad, als het levendige, de drukte en chaos in Kampala.
We hebben geluk, in Kampala staat er nog een matatu voor ons klaar dat naar ons huis gaat. Het is wel een eindje lopen naar het busstation, m'n vader tilt zich een breuk aan de mango's en ik sjouw naast m'n eigen tas ook die van m'n vader. Maar al met al hebben we een voorspoedige reis en rond 22:30 uur komen we thuis aan.
Op donderdag 9 februari zijn we ook in Kigo geweest. Voor die tijd gaan we de stad in, waarbij we ook een gitaar kopen. Eenmaal in de gevangenis maken we de mensen blij met de gitaar. M’n vader begint een gesprek met de jongens over ‘ownership’. We willen ze graag verantwoordelijkheid bijbrengen. Hoe zorg je dat alles ook netjes blijft, dat niks kapot gaat? Het is belangrijk dat er mensen verantwoordelijk zijn en zich verantwoordelijk voelen voor elk onderdeel van de gevangenis. De muziek is daarvoor nu een mooi voorbeeld.
Na een tijdje ga ik naar het studiecentrum. Er is nog genoeg te doen in de bibliotheek. Ik bekijk wat er de afgelopen dagen gedaan is en ben blij verrast met hun vooruitgang. Dan zie ik dat het toch moeilijker voor ze is om de juiste achternaam van de schrijver te ontdekken. Daarvan moeten de eerste drie letters op t kaartje komen, om straks de boeken te kunnen alfabetiseren. In Uganda gebruiken ze vaak de achternaam eerst (dus Wildeman Famke) en daarbij zijn sommige namen voor hen onbekend. Maar na nog een uitleg is het duidelijk voor ze en herstellen ze wat er niet goed is. Zo kunnen ze weer op de goede weg verder.
Met één gevangene praat ik een tijdje. Ik wil graag zijn verhaal eens horen. Hij heeft me verteld dat hij in de gevangenis echt tot geloof is gekomen, en ik ben benieuwd hoe dat zit. Al met al heb ik een lang gesprek met hem. Deels over zijn achtergrond, over hoe hij jarenlang van stelen heeft geleefd en hoe dat dan is. Als je dat doet, besef je dan dat het niet goed is? Ja, dat besef je wel, en hij wist heel goed dat hij niet over een grens wilde gaan en iemand wilde doden. Dat is dan gelukkig ook nooit gebeurd. Nu in de gevangenis is hij een van de meest actieve en goedgeorganiseerde personen hier. En hij heeft veel goede inzichten. Ik kan nog veel van hem leren. Ik praat met hem over toekomstige projecten, over wat ik zou kunnen doen als ik een volgende keer weer terug zou komen. Hij doet de suggestie van een boekenclub, en meteen ben ik enthousiast. Op dat moment gaat de knop voor mij definitief om. Ik wist wel dat ik terug wilde komen, maar had nog geen idee wat ik dan zou willen doen. Nu hoor ik zijn ideeën en weet ik dat er nog genoeg mooie projecten te doen zijn waarmee we een verschil kunnen maken! Projecten die bij mij passen, waar ik meteen allerlei ideeën bij heb. Het lijkt me fantastisch! Nu weet ik zeker dat ik terug wil komen.
Dan is het weer vrijdag en gaan we naar Luzira. Het is tijd om Jonathan te introduceren. Omdat we eerst nog de permission letter moeten ophalen en o.a. een gitaar moeten kopen, zijn we wat later in de gevangenis. Ik heb het al doorgegeven aan de bevriende bewaker, en ze blijken inderdaad voorbereid op onze komst.
Als we er zijn, begint er weer een kerkdienst. Ik maak me zorgen, dit gaat toch geen uren duren? Maar nee, ze zingen een paar liederen en daarna worden wij geacht iets te zeggen. Jonathan wordt gezien als pastor (wat hij ontkracht), maar houdt vervolgens wel een motiverend christelijk verhaal. Vervolgens spreekt m'n vader over vier belangrijke factoren om uit de gevangenis te blijven: werk, een huis, goede vrienden en een betekenisvol leven. Tenslotte ben ik aan de beurt. Ik houd het kort, ik ben gekomen om te zingen en dat gaan we dan ook doen. Het koortje van mijn vriend daar heeft de liederen die ik vorige week had aangeleerd herhaald, en dus konden we ze nu als een soort optreden zingen. Het was erg leuk en het gaf voldoening dat ik daadwerkelijk iets had kunnen aanleren dat ook blijvend is.
De gitaar die we gekocht hebben, is voor deze gevangenis, en ze zijn er erg blij mee.
Na nog wat praten en een paar spulletjes geven (waaronder foto's van mijn leefomgeving, de foto's die al door veel mensen bekeken zijn, maar die gevraagd waren door de vriend die van de terdoodveroordeelden naar de algemene gevangenis is overgeplaatst) verlaten we deze gevangenis.
We lopen om de gevangenis heen en komen bij een volgende gevangenis, Murchison Bay Prison. Daar gaan we geld brengen voor de kasten die gemaakt gaan worden. Deze gevangenis heeft een hele goede houtbewerkingswerkplaats en metaalwerkplaats en hier maken ze veel van de meubels die we voor Kigo bestellen. Nu zijn er kasten nodig, om de schoolboeken straks netjes achter slot en grendel te kunnen bewaren.
Voor we naar de werkplaatsen lopen, kopen we nog even een chapati (soort pannenkoek). Die maken ze ook hier in de gevangenis en zo verdienen ze hier nog een centje bij.
De man van de houtbewerking is er niet, degene van de metaalbewerking wel en met hem gaan we buiten de gevangenis nog even naar de kantine voor een drankje. Al snel heb ik drie kleine schattige meisjes aan m'n hand. Geen idee waarom, maar t is wel erg leuk! We kopen voor alle kinderen die er inmiddels zijn een snoepje.
We vertrekken weer richting de stad, kopen nog wat spulletjes en gaan ergens een simpel hapje eten. Daarna ga ik met Jonathan mee naar huis. Ik ben pas één keer bij hem geweest en vind t wel leuk om nog een keer in zijn leefomgeving te zijn.
Op zaterdag heeft m'n vader een gesprek met de directeur van Kigo. Oorspronkelijk was de bedoeling dat ik ook bij dat gesprek zou zijn, maar het lukt uiteindelijk niet. Ik wil heel graag ook nog naar een grote markt, de tijd is gewoon te kort. Een beetje tijd voor weekend moet ook kunnen op z'n tijd.
Jonathan en ik starten de dag rustig. Hij haalt een rolex (een chapati met gebakken ei ertussen) en waarschuwt z'n vriend Benson dat ik er ben. Als die nog niet richting ons 'huis' komt, gaan we maar eerst bij hem op bezoek. Ondertussen kopen we melk voor de thee. Afrikaanse thee, dat is gekookte melk in plaats van water, met een theezakje en bij voorkeur veel suiker.
Benson komt mee naar ons huis en we hebben leuke gesprekken. Dan gaan we (zonder Benson) naar de stad. Tijd om eindelijk naar de grote markt, Owino market, te gaan. In de nacht dat wij aankwamen in Uganda, is deze markt grotendeels verbrand. Nu is daar niks meer van te zien, althans niet in het deel waar wij komen. Eerst regent het en we wachten tot dat over is. Dan gaan we er naar toe en kopen heel wat kleren, zowel voor mezelf als voor Jonathan. Al met al koop ik 6 rokken en 6 shirts, voor in totaal zo'n 40 euro. Deze zomer hoef ik geen nieuwe kleding meer! :-)
Dan gaan we langs bij een andere vriend van Jonathan, Ronald. Hij heeft een klein winkeltje en we gaan met hem praten hoe hij zoiets heeft aangepakt. Jonathan zou ook wel zoiets willen starten, het geeft meer garantie op inkomen dan zijn huidige werk. Al met al is het erg leuk om te zien. Het komt er op neer dat je een startkapitaal nodig hebt omdat je een paar maanden huur vooruit moet betalen en spulletjes voor in je winkeltje. Het is duidelijk dat Ronald het allemaal goed voor elkaar heeft; er komt elke paar minuten wel iemand iets kopen. Verder is t bijvoorbeeld apart dat de verse melk achter het huis wordt gekookt. Dat is omdat de elektriciteit tijdelijk is uitgevallen. Zo bederft de melk minder snel. Ronald blijkt ons ook nog te verrassen op een heerlijke maaltijd van rijst met vlees en groenten. Wat een luxe toch weer!
Dan vertrekken we richting ons huis. M'n vader is inmiddels geïnformeerd dat ie zelf voor z'n eten moet zorgen. ;-)
De volgende dag is het weer zondag. Van naar de kerk gaan komt helaas niks meer, maar een rustdag is het zeker. Jonathan en ik gaan weer lekker naar het zwembad.
Ondanks twee keer insmeren, verbrand ik toch weer een beetje. Met het water erbij is die zon toch een stuk heftiger dan andere dagen.
Aan het eind van de middag ga ik met Jonathan richting de stad. Hij gaat naar huis, ik ga uit eten met Julius. Hij zal de komende week buiten Kampala zijn, dus hebben we vrij plotseling afgesproken om nog ergens te gaan eten om gedag te zeggen. Het wordt een leuk etentje waarin hij veel vertelt over het dovenonderwijs en onderwijs in het algemeen. Ik heb nu extra veel zin om bij een volgend bezoek aan Uganda eindelijk eens een dovenschool te zien. Dat is er nog niet van gekomen!
Dan begint de laatste week. Op maandag en dinsdag gaan we naar Kigo. Voor m’n gevoel is er nog zoveel dat ik die jongens van de bibliotheek wil meegeven. Maar tegelijkertijd ben ik ook zo trots op ze. Ze hebben zo goed werk gedaan, ze hebben steeds beter begrepen hoe we dingen hebben aangepakt, ze hebben goed meegedacht en maken er echt iets moois van! Het is ook leuk om te zien dat er anderen zijn die ook meehelpen. Er wordt door iedereen gevoeld dat ze met iets leuks en waardevols bezig zijn. Ik geniet volop.
Maandagmiddag ga ik ook met Jonathan post bezorgen. Er is een gevangene die een paar brieven heeft geschreven. Deze blijken niet gewoon op de post te kunnen, want de adressering is iets als “achter de benzinepomp bij die rotonde, en dan vragen naar mevrouw blabla”. Het is een hele speurtocht en alles gaat in Luganda, de plaatselijke taal. Het is wel grappig om het van een afstandje te observeren, want de een wijst de ene kant uit, en de ander precies het tegenovergestelde. En hoe langer er gepraat wordt, hoe meer mensen erbij komen om ook mee te denken. Maar uiteindelijk lukt het ons de brieven te bezorgen en ik heb weer wat meer gezien van de plaatselijke achteraf-plekjes in de stad.
Dinsdagavond gaan we eten met Celesta. Zij is de oprichter van Product of Prison en woont in Kampala. Ze heeft ooit bij mijn ouders in huis gewoond, in 2010, en heeft ook een NGO opgericht om mensen in de gevangenis te helpen. Via Product of Prison kan ik ook met mijn vrienden in Luzira schrijven.
Ze was met kerstmis in Nederland, maar is nu weer terug in Kampala. Het is erg leuk om haar weer te zien. We eten gezellig met elkaar in een Italiaans restaurant.
Die dag hebben we ook even bij onze postbus gekeken. En daar is zowaar een kerstkaartvoor mij, van een groep mensen uit m’n kerk. Wat een leuke verrassing!
Op woensdag gaan we naar Luzira, afscheid nemen van mijn twee vrienden daar. Het zijn de eersten van wie ik afscheid neem. Nu is de tijd in Uganda toch echt bijna voorbij. Maar ik weet dat ik hen terug zal zien, ik weet dat ik terug zal komen. En tot die tijd zullen we met elkaar schrijven. Het valt niet altijd mee, want elke brief die je schrijft, wordt gecensureerd. Niet dat er daadwerkelijk iets veranderd wordt, maar je weet dat alles ook door anderen gelezen wordt. Dat is een raar idee en maakt het contact anders dan anders. Maar het is al bijzonder dat het zo wel mogelijk is, en ik hoop dan ook dat ik deze jongens kan blijven ondersteunen, alle jaren die ze nog in de gevangenis zullen zijn.
Die dag nemen we ook afscheid van airtime-Rose, de vrouw die beltegoed verkoopt en onze vriendin is. Haar nabije toekomst is onzeker: het gebouw waar zij voor zit om te verkopen, is in handen van een andere overheidsinstelling gegaan, en die staan haar waarschijnlijk niet toe om daar te zitten. Waar zal ze dan naar toe moeten? Ze vindt vast een weg! Wat een hartelijke, super lieve en super gelovige vrouw.
Jonathan en ik gaan daarna onze eigen weg, los van m’n vader. We moeten nog langs t hoofdkantoor van Forever Living, de producten die Jonathan verkoopt. Daar kopen we wat dingen en lopen we Benson en een oudere man tegen het lijf. Ze wachten tot we klaar zijn, en nodigen ons uit met hen mee te rijden. De man heeft een auto. Als ze vragen wat we gaan doen, vertellen we nog langs een art&craft-market te willen. Ik wil nog steeds een paar souvenirs kopen. De man heeft blijkbaar tijd (ik denk nog altijd Nederlands: heeft ie geen andere plannen dan, dit kost hem toch allemaal tijd??) en bij een leuk winkeltje koop ik alles wat ik wil hebben (en meer ;-) ).
Vervolgens zet de man ons af in de stad. Ik nodig Benson uit bij ons te komen eten, en uiteindelijk ben ik heerlijk aan het kokkerellen voor drie mannen. De pasta bolognaise smaakt iedereen goed. Toch leuk dat het na een paar weken Uganda gelukt is om fatsoenlijke maaltijden te koken, met deze pannen met dunne bodems en ‘maar’ twee pitjes. Voor mijn volgende reis overweeg ik een wok mee te nemen, dat gaat toch een stuk makkelijker!
En dan is het toch echt donderdag, onze laatste dag! We beginnen de dag thuis, met inpakken. Onze spullen die we in het appartement gebruiken, slaan we op in Kigo. Dus alles moet uitgezocht en ingepakt.
Dan vertrekken we voor de laatste keer. In Kigo aangekomen zeg ik eerst de directeur gedag. Hij is heel positief over mijn aanwezigheid de afgelopen weken en zegt dat ik zeker weer welkom ben om terug te komen. Graag!
Dan is het tijd om binnen afscheid te nemen. In de bibliotheek doen we nog de laatste dingen. M’n werk is niet helemaal afgekomen, maar ik weet dat ze het gaan redden zonder mij. Nu maar hopen dat het niet te lang zal duren tot de boeken daadwerkelijk geleend kunnen gaan worden. Dan is het project echt geslaagd.
Het meeste werk is in elk geval klaar. De boeken zijn allemaal gestempeld en gelabeld. De bordjes voor op de kasten zijn ook klaar. Nu zijn er nog meer punaises nodig om de bordjes op de kasten te bevestigen. En in de stempels moet het registratienummer geschreven worden. Dat zal nog wel even wat uren werk zijn. De regels zijn gemaakt, die moeten nog opgehangen worden. Dan de boeken daadwerkelijk bij de juiste categorieën zetten en dan kan het lenen toch echt gaan beginnen! Ik ben heel benieuwd hoe het zal gaan en hoop er op afstand iets van mee te krijgen. Gelukkig hebben we nu Jonathan bij Second Chance Support; hij kan tussendoor eens kijken hoe het verloopt.
Verder is het vooral overal gedag zeggen. Voor de jongens met wie ik gewerkt heb, heb ik nog een kaartje om ze te bedanken. Daarnaast is het gewoon even langsgaan bij iedereen die ik ken. Een enkeling zal ik niet meer terugzien binnen de muren van Kigo. Wie weet de volgende keer in de stad? De meesten zullen er nog wel zijn, en anderen weten het niet. Het grootste deel van de mensen is immers in voorarrest (975 van de 1290), anderen hopen ooit aan de beurt te komen voor hoger beroep. Al met al is het een goed afscheid, ook omdat ik weet dat ik wel weer terug zal komen. Dat maakt het afscheid niet zo zwaar.
Als we terug willen gaan, hebben we gedoe met de matatu-chauffeur, en we besluiten een taxi te laten komen. Jonathan is ziek geworden, dus ook voor hem is het lekker om rustig in een taxi te kunnen zitten ipv in een overvolle matatu.
Thuisgekomen pakken we onze spullen deels in. Het is dit keer weer sorteren: wat hoeft er niet mee naar huis en geven we aan Jonathan mee? Overgebleven etenswaren en dat soort spullen allemaal. Hij vertrekt met drie volle plastic tassen. We lopen met elkaar de heuvel af en gaan eten bij Miki’s. Daar waren we dit keer nog niet geweest, en ze blijken lekkere pizza’s te hebben. Mjammie, lekker afscheidsmaal.
Vanaf daar vertrekt Jonathan naar huis. Wij lopen de heuvel weer op, ik pak m’n laatste spullen en heb dan nog even tijd om te slapen. Ik ben inmiddels behoorlijk moe.
Om half twaalf sta ik weer op, douche nog even en pak de laatste dingen in m’n handbagage. En dan gaan we voor het laatst de trappen af en net na middernacht vertrekken we richting het vliegveld. Onderweg slapen m’n vader en ik allebei nog wat.
Het nadeel van onze vlucht is dat je midden in de nacht op het vliegveld zit te wachten. Ik slaap daar niet echt, dus je maakt een behoorlijk gebroken nacht. Om 5:10 uur vertrekt ons vliegtuig. Gelukkig lukt het me dit keer, anders dan vorig jaar februari, wel om in het vliegtuig nog een paar uur te slapen.
Aan het eind van de ochtend zijn we in Istanbul, daar moeten we vier uur wachten. We hebben afgesproken de administratie te doen. Ik heb alle financiën bijgehouden in een schriftje, nu zetten we alles in de computer, compleet met codes voor een toedeling van de kosten. We hebben onze tijd hard nodig, maar uiteindelijk zit alles er in. Dat is dan mooi afgerond, anders blijft dat ook maar weer liggen als het leven in Nederland weer volop bezig is.
’s Middags vliegen we door naar Schiphol en rond 17:15 uur landen we. Daar haalt m’n broertje ons op. Nog even langs de Starbucks (voor mij met grote koek, dat is genoeg als avondeten na alle maaltijden in het vliegveld en in Istanbul) en dan op naar huis.
Thuis valt het ‘landen’ me allemaal heel erg mee. Ik kijk met heel veel plezier terug op alles wat ik heb beleefd! En tegelijkertijd is het goed om weer in Nederland te zijn. Het is fijn om hier weer mensen terug te zien, het is leuk om weer te tolken. En ondertussen droom ik alweer van m’n volgende reis naar Uganda. Want dat weet ik ook, ik wil heel graag weer terug!
Het zijn lange verslagen geworden. Ik heb heel veel en ook veel afwisselende dingen gedaan. En dan heb ik nog zoveel kleinere dingen niet verteld. Misschien ga ik bij mijn volgende reis niet meer zoveel schrijven wat ik doe, maar alleen maar juist die speciale dingetjes benoemen.
Uganda is een prachtig land, waar alles anders is dan hier in Nederland. De mensen, de natuur, de chaos in de stad. Sommige dingen zijn er slechter, andere dingen zijn er beter. Ik vind het er in elk geval heerlijk, als afwisseling met Nederland. Een prima combi!
Bedankt voor het lezen van mijn verslagen, ook als je misschien niet alles hebt gelezen. Ik vind het fijn dat jullie met mij hebben meegeleefd! En natuurlijk houd ik jullie op de hoogte als m’n volgende reis gepland staat. Wordt vervolgd. ;-)
Blijf tot die tijd op de hoogte via Facebook: Second Chance Support. Daar vind je ook veel foto’s van onze reis.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
